Bifolium

Op 27 juli 2007 j.l. overleed Jos. M.M. Hermans, hoogleraar in de Westerse handschriftenkunde en boekwetenschap aan de Universiteit Groningen. Jos was een van de oprichters van BIFOLIUM en vriend van velen van ons. Vorig jaar omstreeks de kerstdagen werd hij ziek en al gauw bleek dat hij niet meer zou herstellen. In de tijd die hem restte, moest hij afscheid nemen van alles wat hij lief had: zijn vrouw en dochters, zijn vrienden en zijn werk.

25 jaar geleden begonnen wij gedrieën aan BIFOLIUM– de naam kwam van Peter Gumbert, maar de uitvoering lag in handen van Gerda Huisman, Helen Wüstefeld èn Jos Hermans. Jos nam, met zijn tomeloze energie en inzet al gauw het heft in handen en al die jaren daarna heeft hij het leeuwendeel van het werk voor BIFOLIUM verzorgd. Daarin werd hij ook bijgestaan door zijn vrouw Lydia Wierda, die, mede door hem geïnspireerd, een handschriftdeskundige werd.

Als Groningse studenten leerden wij Jos in 1974 kennen in Rome, waar hij als student-assistent van Prof. H. Schulte Nordholt ons wegwijs maakte in het ‘Byzantijnse’ Rome. In 1976 werd hij docent bij de leerstoelgroep Middeleeuws Latijnse taal- en letterkunde aan de RU Groningen voor westerse codicologie en boekwetenschap, het vak dat hij in Nijmegen had leren kennen. In Groningen bouwde hij deze bijvakstudie uit tot een onmisbaar onderdeel van de nieuwe vakgroep Mediëvistiek die hij samen met de mediolatinist Edmé Smits (†1992) heeft opgezet. Hier ook begon hij zijn onderzoek naar Boeken in Groningen voor 1600 waarop hij in 1987 cum laude promoveerde. Ontelbare publicaties zouden volgen. De 49 afleveringen van BIFOLIUM, Nieuws over handschriften en oude drukken – april 1983 en april/mei 2007 – zouden zonder Jos Hermans vermoedelijk niet tot stand gekomen zijn.

Van meet af aan organiseerde Jos tentoonstellingen en congressen, waaronder de populaire ‘Groningse Codicologendagen’ (1988, 1992, 1996 en in 2002). Deze congressen functioneerden als platvorm voor al degenen die zich in Nederland met het oude boek bezighielden. In 1995 werd Jos bijzonder hoogleraar Westerse Handschriftenkunde en Boekwetenschap, geheel verdiend door zijn inspirerende onderzoek en onderwijs.

In het noorden bleef Jos een zuiderling, een gastvrije Bourgondiër, vrolijk en enthousiast in hart en nieren. Iedereen in zijn omgeving maakte zich wel eens zorgen over de tijd en energie die hij aan zijn werk besteedde, zijn verantwoordelijkheidsgevoel, zijn opofferingen. Maar zijn werk was zeker niet het enige. Wij allen kenden hem ook als iemand die vol trots sprak over zijn gezin, over zijn leuke dochters. En wat hij vertelde graag over hun toneelspelen en voetballen!
Jos Hermans, de inspirator voor naasten en studenten, wordt nu door zo velen gemist. Wij zullen hem in onze herinnering houden, terwijl we het dierbare ‘wordt vervolgd’ er nu zelf bij moeten denken. (HW)